bilgisayar aglarinin tarihcesi

1.LAN (NETWORK) NEDİR?

Ağ, bilgisayarların birbirleriyle iletişimini sağlar. Asıl amaç, bilginin her ne şekilde olursa olsun bir başkasına ulaşabilmesidir.

1.1.BİLGİSAYAR AĞLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ

Bugünkü bilgisayarların atası 1950'li yıllarda ortaya çıktı. Bu bilgisayarlar hem çok pahalıydılar, hem de çok geniş bir alanı işgal ediyorlardı. Güçleri de bir hesap makinesinden bile daha azdı. Öyle ki meteoroloji deneylerinde kullanılan bilgisayarlar saniyede sadece 60 işlem yapabiliyordu.

Bu tip bilgisayarlar delikli kart yöntemi ile çalışıyordu. Daha geniş bir anlatımla, kullanıcılar komutlarını bir klavye yardımıyla değil, delikli kartlar ile giriyorlardı. Bu kartların bir tanesinin eksik olması, ya da kartlar yerleştirilirken sıralama hatasının yapılması tüm sistemi çalışmaz hale getirebiliyordu.

1960'lı yılların ortalarına gelindiği zaman ilk defa bilgisayar ağı kavramı ortaya çıktı. Modem yardımıyla bir terminalin ana bilgisayarla bağlantısı yapıldı ve iki uç arasında veri iletişimi sağlandı.yardımıyla tüm dünyada standartların oluşmasında öncü oldu. Bilgisayarlar bu ağ standartlarını kullanarak birbirleriyle rahatça iletişime geçtiler. 1990'lara doğru yerel ağın temel mantığını oluşturan "bilgisayar kaynaklarını ve bilgiyi paylaşmak" olgusu ortaya çıktı.

1.2.YEREL ALAN AĞI (LAN) NEDİR?

İsimden de anlaşıldığı gibi, yerel bir alan ağı (LAN), aynı bina. ofis içerisinde. PC' ler ya da yazıcılar gibi pek çok bilgi işlem cihazın) birbirine bağlar. Böylelikle bir departmandaki kullanıcılar ya da "çalışma grupları" aşağıdakileri gerçekleştirir:
• Verileri ve dosyaları elektronik olarak paylaşırlar. Örneğin iş arkadaşlarınız sizden çalışmalarını incelemenizi ve düzeltmenizi isteyebilirler.
• Çalışmaları ve çalışma çizelgelerini koordine edebilirler. Çalışma grubunuzdaki her bir kişiyle bir görüşme düzenlemek için sadece her bir kişinin elektronik takvimine tarih ve zamanı yazmak için erişmeniz yeterli olacaktır.
• Elektronik posta gönderip alabilirler. Her bir çalışanın elektronik posta kutusuna memolar ya da projenin durumunu gösterir yazılar gönderebilir ve bu bilgilerin alındığına dair onay alabilirsiniz.
• Ortak yazıcılar, disket sürücüleri ve diğer kaynaklar. Ağdaki herhangi bir kaynak çalışma grubundaki herkes tarafından kullanılabilir.

Bir kere LAN uygulamasına geçildikten sonra, bu ağdan yararlanmak için özel olarak tasarlanmış çalışma grubu uygulamalarını tanıtabilir ve böylelikle insanların çalışma biçimlerinde bir devrim yapabilir ve üretkenliği de büyük ölçüde arttırabilirsiniz.

Ekipmanlardan da bir ölçüde tasarruf yapmanız mümkündür. Altı tane kişisel yazıcı almak yerine ki bunlar, çoğunlukla kullanılmadan atıl bekleyecektir-çalışma grubu için kağıdın her iki yüzüne de baskı yapabilme gibi avantajları da bulunan, yüksek hızda çalışan, ağa bağlanmış bir yazıcıya yatırım yapabilirsiniz. Sermaye ve işletme maliyetleri çok daha düşecek, raporların çıktıları daha hızlı alınacak ve daha az kağıt (her iki yüze de baskı imkanı sayesinde) kullanılacaktır, böylelikle de raporların kalınlığı ve ağırlığı azalacaktır.

LAN kayıt yapabilir bir CD-ROM sürücüsü gibi çevre donanımlarının ortak kullanımında da kolaylık sağlar. Bunun yanında tek kişilik kullanım için çok külfetli olabilecek bir renkli yazıcı, LAN' a bağlanmış tüm PC' ler tarafından ortak kullanıldığı zaman daha düşük bir maliyete yol açacaktır.

1.3.EŞİT TARAFLI LAN' LAR (PEER-TO-PEER)

PC' lerin bir LAN' a bağlanmasında bir öncelik sırası yoktur. LAN' daki bütün ağ düğümlerinin (node) eşit ya da denk oldukları varsayılır ve her bir ağ düğümü diğerleriyle konuşabilir. Sonuç olarak, sık sık bir PC LAN' ın. eşit taraflı (peer-to-peer) ağ olarak ifade edilir. Bu az sayıda PC' nin birbirine bağlanmasında rağbet gören bir yöntemdir.

Dosyaları ya da çevre donanımları ortaklaşa kullanabilmek için bir ya da daha fazla denk ağ düğümünün dosya sunucusu ya da yazıcı sunucusu olarak kurulumunun yapılması gerekmektedir. Göreceli olarak hafif bir trafiğe sahip küçük çalışma gruplarında bu ağ düğümü bir PC olarak da kullanılabilir. İş yükü. kullanıcıların sayısıyla paralel olarak arttıkça ağ düğümü daha ziyade sunucu olarak yerine getirmesi gereken görevlere ayrılmalıdır.

1.4.SUNUCU TABANLI LAN' LAR

Daha merkezi şekilde çalışmaya alışık daha büyük kuruluşlarda genellikle sunucu tabanlı LAN' lar tercih edilir. Bu durumda, son kullanıcı PC' leri bir ya da daha fazla sayıda, her biri belli bir görevi karşılayacak şekilde tasarlanmış ve bir ağ işletim sistemini çalıştıran merkezi sunucularla iletişim içerisine girer.

Aşağıda bazı örnekler verilmiştir:

• Novell NetWare
• IBM OS/2 Warp Server
• Banyan Vines, ya da
• Microsoft NT Server.

Eşit taraflı LAN' lar ile sunucu tabanlı LAN' ların farklı oldukları gibi yanlış bir anlayış bulunmaktadır. Halbuki tüm LAN' ların aynı anda hem eşit taraflı hem de sunucu tabanlı olarak çalışma potansiyeli bulunmaktadır. Aralarındaki tek fark kullanılan ağ yazılımı ve bu yazılımın LAN' ın kuruluşuna getirdiği bir takım sınırlamalardır. Kuruluşlar genellikle ilk önce eşit taraflı LAN uygulamasına geçerler ve kendileri büyüdükçe ortak kullanılan kaynakları bir ya da daha fazla sunucu sisteminde merkezileştirirler.

1.5.GENİŞ ALAN AĞI (WAN)
Küçük ve orta ölçekli kuruluşlar büyüdükçe, ülkenin her bir tarafına dağılmış ofisler, şubeler, depolar ve diğer tesislerle birden fazla yerden işletilme sürecine girerler. Bu tür yerler artık yerel olmadıkları için bunların birbirine bağlanması için farklı bir ağın kurulması gerekir. Bu da, geniş alan ağı (WAN) kullanımı ile gerçekleştirilebilir. Aradaki mesafelerden dolayı farklı iletişim teknolojilerinin uygulanması gerekmektedir. WAN kablolarının döşenmesi ve ilaveten bunların yönlendirilmesi PTT'ler ve diğer ağ satıcısı firmalar tarafından sağlanmaktadır. İletişim standartları ve PTT özelleştirmeleri sayesinde uluslararası bağlantılar, normal koşullar altında bir ülkenin kendi ulusal bağlantılarından farklı değildir.

LAN' ların WAN' lar aracılığıyla bağlanması, şirket içerisinde işbirliğine dayalı çalışmaların ve elektronik mesajlarla haberleşmenin faydalarını arttırır". Özel olarak tasarlanmış bazı uygulamalar, farklı yerlerde bulunanların bir araya gelip ayrılabilen ekiplerde çalışan insanlar halinde bulunmasına yardımcı olur. Bu "grup çalışması" yazılımları, şirketlerin yeni yönetim düzeyleri açması gerekmeksizin büyümesine olanak tanımaktadır. Yeni yönetim düzeyleri açması gerekmeksizin büyümesine olanak tanımaktadır Farklı yerlerdeki insanların özel projelerde birlikte çalışmasına olanak tanıdığı kadar, çalışma gruplarını da bir araya getirmek için esnek bir yol sunar. Bu gruplandırma bir şirketin dışına da taşabilir, bir ittifakta ya da ortaklıkla birlikte çalışan iki şirketin personeli de gruplandırılabilir.

İş dünyasındaki bilgisayar uygulamaların yeni bir nesli, doküman tarama. elektronik posta, bağlantı yönetimi ve uygulama mantığını bir araya getiren iş akışıdır. Bir sigorta şirketinin posta odasında toplanan sigorta talepleri ve diğer dokümanları örnek olarak alalım. Bunlar taranır ve kendilerine bir poliçe numarası verilir. Taranan bir görüntüyü ifade eden bir elektronik posta otomatik olarak ilgili görevlinin elektronik evrak kutusuna gönderilir. Mesaj açıldığında taranan doküman müşteri poliçesi ve irtibat kayıtlarıyla birlikte gösterilir. Görevli, bir ikonu tıklayarak (tabii gerektiğinde) bir zarar denkleyicisinin ziyaretini başlatacaktır. Daha sonra bir elektronik posta mesajı da otomatik olarak gönderilebilir.

Video konferans sistemleri yeni yeni tanınmaya başlayan bir LAN teknolojisidir. Katılanların birbirlerinin yüz ifadelerini görmeleri son derece rahatlatıcıdır ve iletişim büyük ölçüde artar. Teknoloji, özellikle katılımcıların şahsen daha önce karşılaştıkları durumlarda çok uygundur. Bir konferans sırasında birlikte taslak çizimleri yapmak için "ortak bir beyaz tahta"yla birlikte kullanılabilir. Böylelikle katılımcıların masalarından ayrılmadan toplantılara katılmaları sağlanır. Seyahat yapmayı istemediğiniz durumlarda video konferans uzak bürolar arasındaki geniş bir alan ağı sayesinde devreye sokulabilir, böylelikle paradan ve zamandan tasarruf edilir.

1.2.a. AĞ YAPILARI (TOPOLOJİLER)
Ağlarda bilgisayarlar arası veri iletişiminin gerçekleşmesini sağlayan yapılar vardır. Bunlar bilgisayarların, ağ elemanlarının konumu, birbirleri ile olan iletişimleri ve çalışma sistemlerini kapsar. Halen kullanılan ağlarda pek çok bağlantı şekli vardır. Bunu ağ mimarisi ya da ağ topolojisi olarak adlandırabiliriz.


En çok kullanılan ağ mimarileri şunlardır.
• Doğrusal yapı (bus)
• Yıldız yapı (star)
• Halka yapı (ring)
Bu ağ mimarileri lan ağlarında kullanılır.Bunlardan farklı olarak wan ağ sistemlerinde kullanılan ağ mimarileride vardır.
-Ağaç(tree)
-Örgü
1.2.b DOĞRUSAL (BUS, LİNEER) YAPI

Tüm bilgisayarlar sıra ile tek bir kablonun üzerinden bağlanır. Kablonun her iki yöndeki uçlarına da sonlandırıcılar (bir başka yaygın deyişle terminatör) konur. Kabloda meydana gelen en ufak bir sorunda tüm ağ kullanışsız hale gelir. Ethernet sistemlerinde bu yapı kullanılır. Her bilgisayar bir T konnektör vasıtasıyla bu kabloya bağlıdır. Kablonun her iki ucunda da elektriksel sinyallerin kablo dışına çıkmasını önlemek amacı ile sonlandırıcılar bulunmaktadır. Doğrusal yapı kullanan bir ağda veri paketleri doğrudan doğruya tüm ağa gönderilir. İlgili olan hedef bilgisayar ağı dinleyerek kendisine gelen paketi alır. Birçok küçük yerel ağda (LAN) kullanılan nispeten ucuz ve etkili bir yapıdır. Bilgisayarlar ethernet kartlarına bağlanan T konnektörler (BNC) ile ana kabloya bağlanır.


Bu yapıda, yıldız yapının aksine bir merkezi bilgisayar ve buna bağlı ek uçlar kavramı yoktur. Tek kablo kullanılarak tüm bilgisayarlar birbirine bağlanır. Kabloda meydana gelen sorun tüm ağı kullanışsız duruma getirebilir olmasına karşılık benzeri bir hatanın bilgisayarda olması genel olarak ağın çalışmasını etkilemeyecektir.

Ağda dolaşan paketlerin tüm bilgisayarlar tarafından dinlenebildiğini de göz önüne alırsak, bu yapının güvenlik sorunları oluşturabileceğini düşünebiliriz.

1.2.c YILDIZ (STAR) YAPI

Bu sistemde tüm bilgisayarlar merkezi bir üniteye (hub) bağlanır. Tüm paketler bu merkez üzerinden geçmektedir. Kablolarda bir sorun çıkarsa sadece sorun çıkan kabloya bağlı bilgisayarın bağlantısı kesilir. ARCnet ve UTP tipi kablolamada bu yapı
kullanılır.

Bu yapıyı bir otoyol kavşağına benzetebiliriz. Bir araba, kavşağı oluşturan yolların birinden diğerine geçmek için mutlaka kavşağı kullanmak zorundadır. Kavşak bu modelde bir nevi denetleyici vazifesi görür. Bu sisteme donanım elverdiği sürece ek bilgisayarlar bağlanabilir.


Yıldız ağlarda ortadaki trafik akışını düzenleyen birim hub yerine başka bir bilgisayar da olabilir. Merkezdeki birim trafiğin akışını yönlendirdiği için bu bilgisayarın ya da hub'ın bozulması ve görevini yapamaz hale gelmesi tüm iletişimi felç eder. Yıldız ağ mimarisinde bir bilgisayardan giden veri, merkezi birime ulaştırıldıktan sonra hedefe yönlendirildiği için diğer bilgisayarların kendilerine ait olmayan bilgileri okumaları mümkün olmaz.

1.2.d HALKA (RING) YAPI

Bütün bilgisayarlar tek bir kablo üzerinde bağlıdır, fakat doğrusal yapıda olduğu gibi uçlarda sonlandırıcılar yoktur, uçlar birleştirilerek bir halkayı tamamlarlar. Kablo kopmasında tüm ağ kullanışsız hale gelir. Token Ring bu yapıyı kullanır. Yıldız ağ modeli diğer ağ modellerine nazaran daha performanslı olduğu için son yıllarda en çok rağbet gören yapı olma unvanını kazanmıştır.

Bu ağlarda bir jeton yardımıyla iletişim yapılır. Ağ üzerinde bir jeton kalıbı sürekli döner. Eğer bir bilgisayar diğerine veri yollamak istiyorsa bu jetonu bekler. Jeton kendisine ulaştığı anda bu yakalanan jetonla birlikte veriyi ağ üzerindeki herhangi bir noktaya yollar. (HEWLETT PACKARD,1997)



Halka mimarinin en büyük özelliği her bilgisayarın ağdan eşit faydalanma hakkı olmasıdır.
1.5.a AĞAÇ VE ÖRGÜ TOPOLİJİLERİ
Ağaç ve örgü topolojileri wan uygulamalarında kullanılır.Ağaç topolojisi hiyeraşik topoloji olarak da anılır.Bu topolojide veri yönetim ve işleme sorumluluğu farklı farklı olan sistemler sorumluluk düzeyine göre sıralanarak bir ağaç yapısında bağlanırlar. Ağacın kökünde sorumluluğu en yüksek olan sistem vardır.Aşağılara doğru sistemlerin sorumluluğu azalır. Ağaç topolojisi daha çok büyükce firmaların wan omurga yapısını kurmak için kullanılır.
Örgü topolojisinde sistemlerin birbirine bağlanması için çoğunlukla bir organizasyon veya geometrik bir desen gözükmez.Yeni bir sistem, genellikle kendisine en yakın mesafede olan bir yerden bağlanarak eklenir.İnternet ve çoğu genel amaçlı wan örgü topolojisi yapısındadır.